Koç Üniversitesi Yayınları (KÜY), Onur İnal’ın ve Yavuz Köse’nin editörlüğünü yaptığı Seeds of Power: Explorations in Ottoman Environmental History adlı derleme kitabının Türkçe baskısı için yapılan anlaşmayı, kitapta geçen “Ermeni soykırımı” ifadesi nedeniyle feshederek kitabı yayımlamaktan vazgeçti.
Seeds of Power: Explorations in Ottoman Environmental History kitabı Osmanlı çevre tarihi alanında önde gelen araştırmacıların makalelerinden oluşan bir derleme kitap. İnal ve Köse kitabı Susma Platformu’na şu şekilde anlattı:
“Seeds of Power, ya da Türkçe adıyla İktidar Tohumları, Osmanlı çevre tarihi üzerine yazılmış ilk derleme kitap özelliğini taşıyor. Bu alanda çalışan 11 araştırmacının makalelerinden oluşuyor. Dolayısıyla Ermeni meselesi üzerine bir kitap olmadığı gibi, kitapta bu mesele üzerine bir makale dahi yok. Sansürlenmek istenen ifade, kitapta sadece bir makalede yer alan Zürcher’e ait alıntıda geçiyor.”
Editörlerin de bahsettiği gibi kitapta yer alan bir makalede tarihçi akademisyen Erik Jan Zürcher’den bir alıntı yapılmış. Bu alıntıda Zürcher, Anadolu nüfusunun homojenleştirilerek Anadolu’nun yalnızca Türklerin yaşadığı topraklara dönüştürülme sürecinin Ortodoks Rumların zorla yerinden edilmesiyle başladığını ve Ermeni soykırımı ile devam ettiğini anlatıyor.
Kitabın editörleri Onur İnal ve Yavuz Köse kamuoyunu bilgilendirmek için yaptıkları duyuruda yayınevi ile kitabı basmak için anlaşmaya vardıklarını, kitap baskıya hazır hale geldikten sonra üniversite rektörlüğünün “Ermeni soykırımı” ifadesi geçen alıntının tashih edilmesini ya da kitaptan çıkarılmasını talep ettiğini ifade etti.
İnal ve Köse, “ifadenin yer aldığı cümlenin başka bir eserden alıntı olduğu ve orijinale sadık kalmayan bir çevirinin metnin sansürlenmesi anlamına geleceği gerekçesiyle” tashih talebini kabul etmediklerini yayınevine bildirince, yayın sözleşmesi yayınevi tarafından feshedildi.
“BU OLAY KOÇ ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI’NIN AKADEMİK ÖZERKLİĞİNE CİDDİ BİR MÜDAHALEDE BULUNULDUĞUNU ORTAYA KOYDU”
Susma Platformu’nun sorularını yanıtlayan İnal ve Köse, kitaptan “Ermeni soykırımı” ifadesini çıkarılmasını ya da tashih edilmesi talebini akademik özgürlüklere aykırı ve yayıncılık etiğiyle bağlaşmayan bir davranış olarak gördüklerini, ayrıca yaşadıkları olayın Koç Üniversitesi Yayınları’nın akademik özerkliğine ciddi bir müdahalede bulunulduğunu ortaya koyduğunu ifade etti.
KÜY’ün sansür talebini kabul etmeyen İnal ve Köse’nin yaptığı yazılı açıklama şu şekilde:
“ORİJİNALE SADIK KALMAYAN BİR ÇEVİRİ, METNİN SANSÜRLENMESİ ANLAMINA GELİR”
“Kamuoyunun dikkatine. Osmanlı çevre tarihi alanında önde gelen araştırmacıların makalelerinden oluşan Seeds of Power: Explorations in Ottoman Environmental History başlıklı derleme kitabın Türkçe baskısını yapması için Koç Üniversitesi Yayınları ile bir anlaşma sağlamıştık. Kitabın çevirisi, redaksiyonu, mizanpajı ve hatta kapak tasarımı tamamlandıktan sonra yayınevi, Koç Üniversitesi Rektörlüğünün içerisinde ‘Ermeni Soykırımı’ ifadesi geçen bir cümlenin, ‘İleride hukuki sorunlara yol açacağı’ gerekçesiyle tashih edilmesini ya da kitaptan çıkarılmasını talep ettiğini tarafımıza iletti. Bu ifadeyi kullanmanın ‘yasak’ olmadığı, herhangi bir hukuki yaptırımı bulunmadığı, daha da önemlisi ifadenin yer aldığı cümlenin başka bir eserden alıntı olduğu ve orijinale sadık kalmayan bir çevirinin metnin sansürlenmesi anlamına geleceği gerekçesiyle tashih talebini kabul etmediğimizi yayınevine belirttik.”
“AKADEMİK ÖZGÜRLÜĞE AYKIRI OLAN VE YAYINCILIK ETİĞİYLE BAĞDAŞMAYAN BU TAVRI KAMUOYUNUN TAKDİRİNE BIRAKIYORUZ”
“Birkaç ayı bulan bekleme sürecinin ardından yayınevi, Rektörlük kararında bir değişiklik olmadığını belirterek kitabın yayımından vazgeçme ve sözleşmeyi sonlandırma kararı aldığını bildirdi. Kendi tanımıyla, bağlı bulunduğu üniversitenin ‘mükemmellik merkezi’ olma hedefinin barındırdığı öncülük arzusunu benimseyen’ yayınevinin akademik özgürlüğe aykırı olan ve yayıncılık etiğiyle bağdaşmayan bu tavrını kamuoyunun takdirine bırakıyoruz. Saygılarımızla.”
Editörler yaşadıkları sansür olayını kamuoyuyla paylaştıktan sonra özellikle sosyal medyada tehdit içerikli birçok yoruma maruz kaldılar. Platformumuza yaptıkları açıklamada, İnal ve Köse bu tehditlerin çok da ciddiye alınacak şeyler olmadığını, kitabın bu olaydan sonra anlaştıkları İletişim Yayınları tarafından birkaç ay içerisinde basılarak raflarda yerini alacağını da iletti.
Susma Platformu olarak Koç Üniversitesi Yayınları’na konu ile ilgili sorularımızı iletmiş olmamıza rağmen kendilerinden herhangi bir cevap almadık.
