KÜLTİGİN KAĞAN AKBULUT
İfade Özgürlüğü Derneği tarafından hazırlanan, Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaman Akdeniz ve Araştırmacı Ozan Güven tarafından kaleme alınan EngelliWeb 2018: Türkiye’den Erişime Engellenen Web Siteleri, Haber ve Sosyal Medya İçeriklerinin Analiz Raporu Türkiye’nin ifade özgürlüğü açısından internet alanında bulunduğu durumu ortaya koyuyor.
2018 sonu itibarıyla Türkiye’den 245.825 web sitesinin erişime engellendiğinin belirtildiği rapor aynı zamanda online gazetecilik ve sosyal medyadaki sansürü de gözler önüne seriyor. Yaklaşık 12 yıl önce yürürlüğe giren 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun halen güçlü bir sansür mekanizması olarak işliyor.
Bir dönem Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı, bir süredir de Bilgi Teknolojileri ve İletişim kurumu tarafından Türkiye’de erişime engellenen web siteleri, haberler ve sosyal medya içerikleriyle ilgili bilgilere dair resmi bir veri yer almıyor. Hükümetin bu yöndeki tutumu daha önce TBMM’de sunulan bir soru önergesine verilen cevapta Ulaştırma ve Altyapı Bakanı tarafından, erişimin engellenmesi uygulamaları ile ilgili istatistikler “yalnızca ülkemiz tarafından açıklanması, uluslararası düzeyde bu rakamlardan hareketle ülkemiz aleyhine haksız bir algı ve bilgi kirliliği oluşmasına sebebiyet vermektedir” denilerek açıklanmıyor. Akdeniz ve Güven’in hazırladığı EngelliWeb çalışması da bunları derleyerek durumu ortaya koyuyor.
245.825 site yasaklı, Sözcü en çok engellenen gazete
Rapora göre Türkiye’de 2018 öncesinde çeşitli hüküm ve yetkilere istinaden toplam 190.922 alan adı ve web sitesi erişime engellendi. 2018 yılında da EngelliWeb çalışması kapsamında tespit edilebildiği kadarıyla 54.903 alan adı daha erişime engellendi ve toplam 245.825 alan adı erişime engellenmiş oldu.
Yine rapora göre 2018 yılı içinde erişime engellenen haber adresi en az 3 bin 306. Medya kurumlarının dağılımında ise 204 haber ile Sözcü gazetesi 2018 yılında en çok haberi engellenen haber sitelerinin başında geliyor. İkinci sırada 196 haberine erişim engeli gelen Cumhuriyet, üçüncü sırada ise 190 habere getirilen engel ile Hürriyet gazetesi yer alıyor. Rapor, Sözcü’nün 23, Cumhuriyet’in 22 ve Hürriyet’in de 67 engellenen haberi web sitesinden kaldırdığını da gösteriyor.
Sosyal medyada sansür artıyor
Raporda ayrıca sosyal medya platformları tarafından açıklanan şeffaflık raporlarında Türkiye’deki yasakların da dikkat çekici bir seviyeye ulaştığı belirtiliyor. “Türkiye’nin durumu özellikle Twitter Şeffaflık Raporlarında diğer ülkelerle karşılaştırıldığında çok dikkat çekicidir,” deniyor. Periscope, Facebook, Google gibi kurumların raporlarında Türkiye’nin durumu ayrıca inceleniyor.
Rapora göre Türkiye, Twitter’da en çok hesabın kapatılmasını ve içeriklerin kaldırılmasını talep eden ülke konumunda. 2018 yılında Twitter’a bin 105 mahkeme kararı ve 12 bin 897 çıkartma talebi gönderen Türkiye, bu taleplerle 22 bin 998 Twitter hesabının kapatılmasını talep etti. Diğer yandan, Twitter’a gönderilen mahkeme kararlarında da bin 105 kararla Türkiye ilk sırada yer alıyor.
Raporda Facebook açısından da durumun farklı olmadığı vurgulanıyor. Facebook’un 2018 yılı içinde Türkiye’den çıkardığı içerik sayısı, 2 bin 381. Toplamda 2013’ten 2018 sonu itibariyle Facebook’tan çıkartılan içerik sayısı ise 23 bin. Türkiye, Facebook’tan en çok içerik çıkartılan ülkeler arasında dördüncü sırada yer alıyor.
Raporda ayrıca dünyanın en çok ziyaret edilen beşinci sitesi olan Wikipedia’nın 2017’den bu yana Türkiye’de erişim engeline takılan web sitelerinden biri olması da ayrıca vurgulanıyor.
Raporun tamamına web sitesinden erişebilirsiniz.
