OHAL’in 1. yılında sanat; yasak, ihraç ve sansür kıskacında

İLK GÜN 11 KONSER VE FESTİVAL İPTAL EDİLDİ

20 Temmuz 2016’nın ilk günlerinde OHAL sanat alanı üzerinde etkisini gösterdi ve 11 konser ve festival ilk gün iptal edildi. İptal edilen festival ve konserler ve yapılması planlanan tarihleri şöyle: “BirGün’lük Festival-23 Temmuz. One Love Festival-17 Temmuz. Skunk Anansie Konseri-21 Temmuz. İstanbul Caz Festivali-27 Haziran/25 Temmuz. Joan Baez Konseri-12 Ağustos. İstanbul Blue Night Festival-26 Temmuz. Diynmaic Festival-6 Ağustos. Masstival-8 Ağustos. Morrissey Konseri-19 Ağustos ve %100 Metal Fest Headbangers’ Weekend-27 Ağustos.

EYLÜL 2016: ÇANAKKALE BİENALİ İPTAL EDİLDİ

Eylül ayının ilk günlerinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı oyuncular için bir yönetmelik taslağı hazırladı. Taslağa göre çocuk oyuncu yaşı 3 aylık bebeğe kadar düşebilecek. Daha sonra 42 uluslararası sanatçının üretimleriyle “göç” olgusuna odaklanan Çanakkale Bienali, AKP milletvekili Bülent Turan’ın girişimleriyle iptal edildi. Merkezi Mardin’de bulunan Dramatik Sanatlar Eğitim ve Araştırma Derneği (DRASED), kanun hükmünde bir kararname ile kapatıldı.  Batman Belediyesi bünyesinde 3 yıldır faaliyet yürüten Şehir Tiyatrosu Müdürlüğü, kayyım tarafından hiçbir gerekçe gösterilmeden feshedildi. Türkiye, yaratıcı Avrupa projelerinden ayrılma kararı aldı.

EKİM 2016: 3 DERGİ KAPATILDI

Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılan 676 sayılı KHK uyarınca aralarında; Evrensel Kültür Dergisi, Tîroj ve Özgürlük Dünyası’nın da bulunduğu 3 dergi hakkında kapatma kararı çıktı. Kapatılan dergilerin mallarına el konuldu.İstanbul Tophane’de 21 kadın sanatçının çalışmalarından oluşan Kuytu adlı sergi, “Bu mahallede kadınlı erkekli içki içemezsiniz” diyen ‘mahalleli’ bir grup tarafından küfür ve hakaretler eşliğinde basıldı. Her yıl düzenlenen ve geçen yıl OHAL bahanesiyle iptal edilmek istenen 11. Sarıgazi Halk Festivali’nde polis, kadınların tiyatro oyunlarını sergileyeceği alana abluka uyguladı.  Yönetmenliğini ve senaristliğini Muhammed Arslan’ın yaptığı Diyarbakır 5 No’lu Cezaevinde 12 Eylül askeri darbesinde yaşananları konu alan ‘Kanlı Postal’ adlı sinema filmi, Diyarbakır’da salon bulamadı. Kertenkele dizisinde sezonun ilk günleriyle birlikte yapımcı firma 20’ye yakın çalışanını işten çıkardı. Kadıköy Mühürdar’da bulunan Haldun Taner’in büstü parçalandı.

KASIM 2016: ENSTRÜMANA ZİYARETÇİ KARTI

Contemporary İstanbul, sergilenen II. Abdülhamit Heykeli’nin kaldırılmasını isteyen bir grubun baskınına uğradı. Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı, İstanbul’daki Atatürk Kültür Merkezi binasına ilişkin olarak; AKM binasının bir sembol olarak görülmesinin anlaşılabilir olmadığını söyledi. İçişleri Bakanlığı tarafından OHAL kapsamında kapatılan 370 dernek içinde bulunan Seyr-i Mesel Tiyatrosu da mühürlendi.  TÜYAP Sanat Fuarı’nda, BirGün yazarı Rahmi Öğdül’ün küratörlüğünü yapmış olduğu Sizi Çok Formsuz Gördüm sergisinde gösterilmekte olan bir resme, polis müdahalesi sonucunda sansür uygulandı. Ankara Üniversitesi DTCF’de dekan, kampüse enstrümanla girmeyi yasakladı, sokulmak istenen enstrümana ziyaretçi kartı çıkarıldı.

ARALIK 2016: TİYATROYA BASKI

İzmir Ahmet Adnan Saygun Sanat Merkezinde Sanatçı Fazıl Say’ın konserine satırlı saldırı düzenlendi.  2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas Madımak Oteli katliamında yakılan Şair Behçet Aysan’ın kızı Eren Aysan, çıkarılan bir KHK ile Devlet Tiyatroları’ndaki dramaturg görevinden alındı. Muzaffer İzgü’nün Üç Kuruşluk Diktatör oyununu sahneleyen Ankara Birlik Tiyatrosu’na, soruşturma açıldı.  Gazete manşetlerinde yandaş medyanın sanatçılara saldırıları aralık ayında da sürdü. Sabah Gazetesi manşetinden, Mustafa Altıoklar, Bülent Emrah Parlak, Cem Mumcu, Şehrazat, Levent Üzümcü ve Ceren Moray’a “Türkiye düşmanları” diyerek fotoğraflarını yayımladı. İzmir Yenikapı Tiyatrosu ve Antakya ve İzmir Ayışığı Sanat Merkezi son KHK’yle birlikte mühürlendi.

OCAK 2017: İHRAÇLAR DEVAM ETTİ

Akademisyenlerin, bölgedeki operasyonlara tepki göstermek amacıyla 11 Ocak 2016’da “Bu Suça Ortak Olmayacağız” başlığıyla yayımlanan bildirisine destek veren 433 sinemacı hakkında, “Suçu ve suçluyu övmek” iddiasıyla geçtiğimiz günlerde soruşturma başlatıldı.  Diyarbakır Belediyesine atanan kayyım 10 gün önce ilk olarak DBŞT’nin yönetmeliğini değiştirdi ardından kurum sanatçıların işine son verdi. Ankara Dil tarih Coğrafya Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Süreyya Karacabey üniversiteden KHK ile ihraç edildi.  Şair ve Yazar Yılmaz Odabaşı’ya, 2015 yılında yazdığı Zamanın Vicdanında İki Mahkum başlıklı yazıda Cumhurbaşkanı Erdoğan’a hakaret ettiği gerekçesiyle hakkında açılan davada, 1 yıl 8 ay hapis cezası verildi. Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi önünde bulunan insan başlı aslan heykelleri kaldırıldı.

ŞUBAT 2017: SANSÜR VE İHRAÇLAR

7 Şubat gecesi OHAL kapsamında yayınlanan bir KHK ile 330’u akademisyen 4 bin 464 kamu emekçisinin ihraç edilmesinden birkaç gün sonra, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümünden üç profesör, beş akademisyen başka bir KHK ile ihraç edildi, bölümde 4 akademisyen kaldı. Nâzım Oratoryosu Orkestra Şefi İbrahim Yazıcı KHK ile ihraç edildi. Sabahattin Önkibar’ın Devlet Bahçeli ve MHP İçin Her Şey adlı kitabının toplatılmasının ardından kitabı yayımlayan Kırmızı Kedi Yayınevine saldırı düzenlendi. Piyanist Dengin Ceyhan öğle saatlerinde evine gelen polisler tarafından gözaltına alındı ve tutuklandı. 16’ncı !f İstanbul Bağımsız Filmler Festivali’nin programında yer alan Son Şinitzel isimli film, eser işletme belgesi alamadığı gerekçesiyle festivalde gösterilemedi. İstanbul Kadıköy Fahrettin Kerim Gökay Caddesi’nde bulunan Müjdat Gezen Sanat Merkezi’ne yönelik kundaklama girişimi yaşandı.

MART 2017: AHMED ARİF BÜSTÜ SÖKÜLDÜ

Milli Eğitim Bakanlığı askıya çıkarttığı ortaöğretim müzik dersi taslağından dünyaca ünlü Piyanist Fazıl Say’ın adını çıkardı.  Ahmed Arif’in Diyarbakır’da bulunan büstü yerinden söküldü ve kaidesine zarar verildi. Kızıltepe’de yapılan Newroz’da söylediği şarkılar gerekçe gösterilerek gözaltına alınan Koma Denge Amara Solisti Abdullah Ayav, söylediği şarkılar “örgüt propagandası” sayılarak tutuklandı. Diyarbakır’ın Yenişehir ilçesindeki Mervani Parkı’nda bulunan ve Mervani tarihini anlatan kabartmalar kayyım talimatıyla kırıldı.

NİSAN 2017: YASAKLAR VE ENGELLEMELER

İzmir’in Torbalı ilçesinde bulunan Tanrıça Demeter ve kızı Persephone’nin heykeli kaldırılarak yerine Osmanlı tuğrası anıtı dikildi. Kazım Öz’ün İstanbul Film Festivali’nde Altın Lale Ulusal Yarışma’da yer alan Zer filminin bazı sahneleri Kültür Bakanlığı tarafından sansürlendi. Halk müziği sanatçısı Sabahat Akkiraz’ın TRT için çekmiş olduğu program, sanatçının “hayır” kampanyası nedeniyle yasaklandı Kadıköy Gençlik Festivali, güvenlik gerekçesi ile iptal edildi. Avrupa Kültür Vakfının sanatçılara verdiği Prenses Margaret ödülünü kazanan yazar Aslı Erdoğan, yurtdışı çıkış yasağı kaldırılmadığı için 9 Mayıs’taki ödül törenine katılamadı. Belgeselci Kazım Kızıl tutuklandı.

MAYIS 2017: BASKIN VE YASAKLAR

OHAL’in kültür ve sanata etkisi şöyle oldu:  Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinin yıl sonu sanat festivali bu yıl yapılamadı, OHAL gerekçesiyle yasaklandı. 40 yıldır yayın hayatına devam eden ve Ragıp Zarakolu ile Ayşenur Zarakolu’nun kurduğu Belge Yayınları polis tarafından basıldı, 2 bin kitaba el konuldu. Siverek’e, Siverekli olan sanatçı Şivan Perwer’in elinde bağlama bulunan heykeli dikilmişti. Heykel, bir gece kimliği belirsiz kişi ya da kişilerce tahrip edildi. Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Selman Ada, tüm il müdürlüklerine ödenek kullanımında elektrik, su, doğal gaz, telefon, internet, temizlik hizmet alımı gibi zorunlu giderler dışında harcama yapmamaları, yıl sonuna kadar yeni eser konulmaması, yeni turne yapılmaması talimatını verdi.

HAZİRAN-TEMMUZ 2017: YASAKLAR DEVAM EDİYOR

Vali Münir Karaoğlu, Antalya’da bulunan antik alanların restore edilmesi kararını çıkardı. Bursa’nın Nilüfer ilçesinde Vietnamlı Sanatçı Van Hoang Huynh’un Özgür Olmak adlı heykeline üçüncü kez saldırıldı. Kastamonu Üniversitesi Senatosu, “Cide Rıfat Ilgaz Meslek Yüksek Okulu”nun adını Cide Meslek Yüksek Okulu olarak değiştirme kararı aldı. karar tepkiler üzerine geri çekildi. Ayrıntı Yayınları, Ankara Üniversitesi bünyesinde yapılacak olan roman ve öykü yarışmasının duyurulması için destek isteyen üniversite yönetimini “akademisyen ihraçları”nı gerekçe göstererek reddetti. Tunceli Valiliği, 17. Munzur Kültür ve Doğa Festivali’ne OHAL gerekçesiyle izin verilmeyeceğini açıkladı.

YAYINEVLERİNE MÜHÜR

OHAL döneminde birçok yayınevi de kapatıldı. Kapatılan yayınevleri şöyle: Evrensel Basım Yayın, Altınburç Yayınları, Burak Basım Yayın Dağıtım, Define Yayınları, Dolunay Eğitim Yayın Dağıtım, Giresun Basım Yayın Dağıtım, Gonca Yayınları, Gülyurdu Yayınları, GYV Yayınları, Işık Akademi, Işık Özel Eğitim Yayınları, Işık Yayınları, İklim Basın Yayın Pazarlama, Kaydırak Yayınları, Kaynak Yayınları, Kervan Basın Yayıncılık, Kuşak Yayınları, Muştu Yayınları, Nil Yayınları, Rehber Yayınları, Sürat Basım Yayın Reklamcılık Eğitim Araçları, Sütun Yayınları, Şahdamar Yayınları, Ufuk Basın Yayın Haber Ajans Pazarlama, Ufuk Yayınları, Waşanxaneya Nil, Yay Basın Dağıtım, Yeni Akademi Yayınları, Yitik Hazine Yayınları, Zambak Basın Yayın Eğitim Turizm.