*Görsel: Suzana Stojadinović’in eseri
Freemuse’un aralarında Türkiye’nin de yer aldığı 93 ülkede 2019 yılında gerçekleşen 711 sanatsal özgürlük ihlalinin ayrıntılı analizlerinin yer aldığı yeni raporu “Sanatsal Özgürlüğün Durumu 2020″ (“State of Artistic Freedom 2020”) yayınlandı.
Raporda yer alan verilere göre 2019’da hapis cezası alan sanatçıların % 42’si hükümeti eleştirdiği için bu cezayı aldı. Raporda yer alan bütün sansür eylemlerinin % 55’i hükümetler eliyle gerçekleştirildi. Bu sansür eylemleri 847 sanatçıyı ve eseri etkiledi. Raporda yer alan sanatçıların % 56’sı siyasi gerekçelerle gözaltına alındı. Müzik, dünyada en sık hedef alınan sanat biçimi oldu. Raporda yer verilen sanatsal ifade özgürlüğü ihlallerinin % 32’si müzik alanıyla ilgiliyken, % 26’sı görsel sanat alanıyla ilgili.
Freemuse’un raporunda, sanatsal ifade özgürlüğünü en çok ihlal eden aktörün Türkiye hükümeti olduğu ve bu ihlallerin çoğunlukla sanatçıların örgüt propagandası yaptıkları iddiasıyla gerçekleştirildiği belirtildi. Ayrıca ihlallerin bir kısmının da Cumhurbaşkanı’na hakaret ettikleri ileri sürülerek Terörle Mücadele Yasası’nın 7/2 maddesine ve Cumhurbaşkanı’na hakaret ile ilgili 299. maddesine dayandırılarak açılan soruşturmalar yoluyla yapıldığı vurgulandı. Yine OHAL döneminde çıkarılan KHK’ların yasalaşması ile beraber, bahsi geçen bu maddelerin sistematik olarak sanatçılara karşı kullanılmaya başlandığı, sonuç olarak da birçok alanda sansür ve otosansürün arttığı da raporda yer aldı.
Freemuse Türkiye’de 2019 yılında toplam 33 sanatsal ifade özgürlüğü ihlali tespit etti. Bunların arasında 4 gözaltı, 3 hapis cezası ve 7 soruşturma yer alıyor. Raporda üyeleri gri listeye alınmış, tutuklanmış ve terör örgütü üyeliği suçlamasıyla yargılanan Grup Yorum’a geniş yer verildi. Örgüt üyeliği suçlamasıyla yargılanan yönetmen Kazım Öz, örgüt propagandası yaptığı iddiasıyla 1 yıl 3 ay hapis cezası almış olan tiyatrocu Ersin Umut Güler, yine örgüt propagandası yaptıkları için gözaltına alınan grup Dewran müzik grubu üyeleri raporda yer alan ve TMK kapsamında haklarında yürütülen cezai işlemler dolayısıyla ifade özgürlüklerinin sınırlandığı belirtilen diğer isimler oldu.
Cumhurbaşkanı’na hakaret de dahil olmak üzere birçok farklı gerekçeyle hakkında onlarca dava açılmış olan Ferhat Tunç’un yaşadığı ihlallere de raporda ayrıntılı bir şekilde değinildi. Raporda ayrıca, Sefer Selvi ve Musa Kart’ın karikatürlerini sosyal medyada paylaştığı için 299. madde’den yargılanan ve 2 yıl 2 ay hapis cezası alan inşaat işçisi Deniz Avcı’ya ve yine sosyal medya hesabında paylaştığı karikatürlerinde Cumhurbaşkanı’na hakaret ettiği iddiasıyla yargılanan karikatürist Cihan Demirci’ye de yer verildi.