AKP grubu tarafından meclise sunulan “Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Önlenmesi Hakkında Kanun” teklifinin içinde yer alan ve İçişleri Bakanı’na, çeşitli alanlarda faaliyet yürüten derneklere kayyım atama yetkisi veren 15’inci madde muhalefet partilerinin eleştirilerine rağmen Adalet Komisyonu’nda kabul edildi.
Komisyonda kabul edilen 15’inci madde ile İçişleri Bakanı ve valilikler, derneklerin yönetiminde bulunan ve hakkında terör soruşturması açılan isimleri görevden alabilecek, derneğin faaliyetini geçici olarak durdurabilecek ve gerekli görürse yönetimlerine kayyım atayabilecek.
Maddeye göre, çeşitli alanlarda faaliyet yürüten derneklerin, ‘geçici süreyle de olsa’ faaliyetleri durdurulabilecek. Dernek faaliyetleri kapsamında hakkında terör soruşturması açılanlar, İçişleri Bakanı tarafından geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılabilecek. Tedbirin yeterli olmaması veya gecikmesinde sakınca bulunulan hallerde İçişleri Bakanı, derneği faaliyetinden geçici olarak alıkoyabilecek.
Mahkeme, bu kararı 48 saat içinde denetleyecek. Bakanlık, görevden uzaklaştırdığı kişilerin yerine Dernekler Kanunu hükümlerine göre kayyım da atayabilecek.
Muhalefet partilerince ‘OHAL düzeninin devamı’ ve ‘ikinci kayyım dönemi’ olarak nitelendirilen yasa maddesine karşı sivil toplumdan da tepkiler gecikmedi.
“TEKLİF ANAYASAYA VE ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜNE AYKIRI”
İlgili kanun teklifi üzerinde görüşmeler devam ederken Sivil Toplum Kuruluşları(STK) da tepkilerini dile getirmeye başladılar.
Aralarında Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, Hak İnisiyatifi Derneği, İnsan Hakları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi , Yurttaşlık Derneği gibi pek çok kurumla beraber projemizin bağlı olduğu Punto 24 Bağımsız Gazetecilik Derneği’nin de olduğu STK’lar gelişme üzerine bir imza kampanyası başlattılar.
#siviltoplumsusturulamaz tabelasıyla sosyal medya etkinliği de başlatan STK’ların https://siviltoplumsusturulamaz.org adresinde açtıkları ve şimdiden onlarca derneğin altına imza koyduğu Sivil Toplum Susturulamaz başlıklı metin şöyle:
“Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi Anayasaya ve Örgütlenme Özgürlüğüne Aykırıdır!
TBMM Adalet Komisyonunda görüşülerek TBMM Genel Kuruluna sevk edilen ve altı kanunda değişiklik öngören 43 maddelik ‘Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesine İlişkin Kanun Teklifi’, başta Anayasa olmak üzere bağlı olduğumuz uluslararası insan hakları sözleşmelerine ve edinilmiş müktesep haklara aykırıdır.
Teklifin amacı ve ismi ile hiç ilgisi olmadığı halde, Yardım Toplama ve Dernekler Kanunlarında yapılan değişiklikler ile mevcut dernek ve vakıfların yardım toplama faaliyetleri ve örgütlenme özgürlüğü ciddi şekilde kısıtlanmakta ve İçişleri Bakanlığının dernekler üzerindeki siyasi vesayetini sağlayacak yeni düzenlemeler içermektedir.
Teklifin aynen yasalaşması durumunda, başta insan hakları dernekleri olmak üzere, kadın hakları, mülteci hakları, çocuk-gençlik hakları ve LGBTİ+ hakları alanında faaliyet gösteren dernek ve vakıflar, çeşitli hukuk dernekleri, sosyal mücadele yürüten dernekler ile sosyal yardım için fon kaynakları kullanan dernekleri, hemşeri dernekleri, spor kulüpleri, farklı inanç gruplarının dernek ve vakıflarının tümü tek imza ile kapatılma riskiyle karşılaşacak, bu konuda açılacak idari davalar yıllarca süreceği için pratikte ‘hızlı kapatma’ prosedürü yaratılmış olacaktır.
Aşağıda imzası bulunan sivil toplum örgütleri olarak ekte kapsamlı olarak temel itiraz sebeplerini belirttiğimiz tekliften dernekler, vakıflar ve yardım toplama ile ilgili maddelerin geri çekilmesini, sosyal tarafların görüşleri alınmadan bu tarz tekliflerin yapılmamasını talep ediyoruz.”
Açıklamayla beraber imza kampanyasına çağrı yapan derneklerin tam listesi ise şöyle:
İnsan Hakları Derneği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Hak İnisiyatifi Derneği, Yurttaşlık Derneği, Eşit Haklar İçin İzleme Derneği, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi, Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği, Sivil Alan Araştırmaları Derneği, Civil Rights Defenders, Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, Medya Araştırmaları Derneği, Kaos GL Derneği, Göçmen Dayanışma Derneği, Mimoza Kadın Derneği, Rosa Kadın Derneği, Van Star Kadın Derneği, Ankara Gökkuşağı Aileleri Derneği-GALADER, Barış Vakfı, Özgür Renkler Derneği, Katre Kadın Danışma ve Dayanışma Derneği, Diyarbakır Tuay-Der, Rengarenk Umutlar Derneği, Mezopotamya Göç İzleme ve Araştırma Derneği, Ardıç Dayanışma Derneği
Günebakan Kadın Derneği, Serhat Göç Araştırma Derneği, Aydın Kadın Efeler Derneği, MED TUHAD FED, Alevi Düşünce Ocağı Derneği, 17 Mayıs Derneği, İnsan Hakları Derneği Batman Şubesi, KESK/Eğitim – Sen, Şişli İşitme Ve Konuşma Engelliler Derneği, Eğitim Sen Yalova Şubesi, UniKuir – Üniversiteli Kuir Araştırmaları ve LGBTİ+ Dayanışma Derneği, Düşünce Suçu(!?)na Karşı Girişim, Van Hakkari Tabip Odası, Eğitim Sen Van Şubesi, Van ÇEV-DER, Sivil Toplum Geliştirme Merkezi Derneği, Dünya Evimiz Uluslararası Dayanışma Derneği, Mardin Şahmaran Kadın Platformu, Ege Kadın Buluşması Platformu, Açık Veri ve Veri Gazeteciliği Derneği, DİSK/Genel-İş, AGRİDA Tarım ve Turizm Derneği, Eğitim Sen Mersin Şubesi, Uçan Süpürge Kadın İletişim ve Araştırma Derneği, Çukurova Göçder, Yurttaş Girişimi, Toplumsal Dayanışma için Psikologlar Derneği (TODAP), TMMOB Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu, Maden Mühendisleri Odası Diyarbakır Şube, Aydın LGBTİ+ Dayanışması, Aydın Liseli LGBTİ+, Diyarbakır Şehir Plancıları Odası, Herkes İçin Erişilebilir Yaşam Akademisi Derneği, İsmail Beşikci Vakfı, İzmir Kadın Dayanışma Derneği, 29 Ekim Kadınları Derneği, İzmir Dayanışma ve Bilimsel Araştırma Derneği (İDA), Göç ve İnsani Yardım Vakfı, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Derneği, İnşaat Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, Özgürlük için Hukukçular Derneği, Ege TUHAY-DER, Van KESK Şubeler Platformu, Altınokta Körlere Hizmet Vakfı, Mardin Ekoloji Derneği, Gökova Ekolojik Yaşam Derneği
Yaşam Bellek Özgürlük Derneği, Gençlik Örgütleri Forumu, Yüksek Ticaretliler Derneği Ankara Şubesi, Tahir Elçi İnsan Hakları Vakfı, Adamder, IPS İletişim Vakfı / bianet, Van Diş Hekimleri Odası, Konak Belediyesi Kent Konseyi, İzmir Dersim Kültür ve Dayanışma Derneği, Göç İzleme Derneği, Diyarbakır Barosu, Makina Mühendisleri Odası Diyarbakır Şubesi, Diyarbakır Barosu Çocuk Hakları Merkezi, Kürt Araştırmaları Derneği, Direnişin Renkleri, İzmir Suruçlular Derneği, İmece Dostluk Dayanışma Derneği, Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği, Alevi Bektaşi Kültürünü Tanıtma Derneği, Üniversite Öğretim Üyeleri Derneği, Edirne Otizm Derneği, Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfı Karşıyaka Şubesi, İzmir Alevi Kültür Derneği, Filmmor, , Askeri Darbelerin Asker Muhalifleri Derneği, Turizm ve Folklor Eğitim Merkezi, Diyarbakır Hak İnisiyatifi
Doğal Denge Derneği, İzmir Kent Konseyi, Punto 24 Bağımsız Gazetecilik Derneği, Hatay Defne Kadın Emeği Derneği, Alevi Kültür Dernekleri Bayraklı Şubesi, Kampüs Cadıları, Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırma Derneği, Kazdağları İstanbul Dayanışması, Türk Tabipleri Birliği, Yaya Derneği, Engelliler ve Gençlik Derneği, Doğa Dostları Derneği, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği, Ziraat Mühendisleri Odası Diyarbakır Şube, Pembe Hayat LGBTİ+ Dayanışma Derneği, Halkların Köprüsü Derneği, Şiddetsizlik Eğitim ve Araştırma Derneği, Elih (Batman) Dernekleri Federasyonu, Doğu-Güneydoğu Dernekleri (DGD) Platformu, Demokratik Alevi Dernekleri, Koruyucu Aileler Yardımlaşma ve Yaygınlaştırma Derneği, Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Samsun Şubesi, Dicle Toplumsal Araştırmalar Merkezi, Avrupa Yakası Bingöl Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği, İstanbul Avcılar Bismil Derneği, Aliağa Çağdaş Yaşam Gönüllüleri Derneği, Mersin Dersimliler Derneği, Ege Barış ve İletişim Derneği, Çağdaş Hukukçular Derneği İzmir Şubesi, FİSA Çocuk Hakları Merkezi, Anadolu Kültür, Sivil ve Ekolojik Haklar Derneği, Toplumsal Bilgi ve İletişim Derneği, BoMoVu, Research Institute on Turkey, DKDER Dostluk ve Kültür Derneği
Demokrasi, Barış ve Alternatif Politikalar Araştırma Derneği (DEMOS), Engelliler Konfederasyonu, İzmir Çiğli Kadın Emeğini Değerlendirme Dayanışma Ve Kültür Evi Derneği, İzmir Ege Kardelen Engeliler Dernegi, Türkiye Kas Hastalıkları Derneği
Engelli Hakları ve Engelsiz Gelecek Derneği-Mersin, Kayy-der, Sivil Toplumda Kadın Derneği (STKD), Tüketiciyi Koruma, Derneği (TÜKODER) İzmir Şubesi, Pir Sultan Abdal Derneği, Karakoçan Dernekleri Federasyonu, Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği
